Nhằm góp phần thực hiện thành công các Nghị quyết, Kết luận của Bộ Chính trị, Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2030, Chính phủ đang đẩy mạnh các giải pháp thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2025. Việc sắp xếp đơn vị hành chính các cấp phù hợp với thực tiễn và xu thế phát triển của đất nước được kỳ vọng sẽ hoàn thiện thể chế, tinh gọn và nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị, góp phần phát huy mọi nguồn lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống Nhân dân, đảm bảo quốc phòng, an ninh trật tự, an toàn xã hội.
Một số kết quả ban đầu
Sắp xếp đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp huyện, cấp xã được triển khai thực hiện theo 2 giai đoạn (2023-2025 và 2026-2030). Theo đó, giai đoạn 2023-2025, Việt Nam thực hiện sắp xếp các ĐVHC cấp huyện, cấp xã gồm: ĐVHC cấp huyện, cấp xã đồng thời có diện tích tự nhiên và quy mô dân số dưới 70% tiêu chuẩn của ĐVHC tương ứng; ĐVHC cấp huyện đồng thời có diện tích tự nhiên dưới 20% và quy mô dân số dưới 200% tiêu chuẩn của ĐVHC tương ứng; ĐVHC cấp xã đồng thời có diện tích tự nhiên dưới 20% và quy mô dân số dưới 300% tiêu chuẩn của ĐVHC tương ứng. Các tiêu chuẩn của đơn vị hành chính tương ứng được quy định tại Nghị quyết số 1211/2016/UBTVQH13 ngày 25 tháng 5 năm 2016 về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính và phân loại đơn vị hành chính đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Nghị quyết số 27/2022/UBTVQH15 ngày 21 tháng 9 năm 2022 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH). Các ĐVHC cấp huyện, cấp xã đã được sắp xếp trong giai đoạn 2019-2021 không bắt buộc thực hiện sắp xếp trong giai đoạn 2023-2025.
Việc sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã phải đảm bảo theo 6 nguyên tắc, cụ thể: (1) Bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng và tăng cường vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của người đứng đầu cơ quan, tổ chức. (2) Tuân thủ Hiến pháp, thực hiện đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục quy định tại Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Nghị quyết này và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan. (3) Bảo đảm phù hợp với quy hoạch tỉnh, quy hoạch nông thôn, quy hoạch đô thị hoặc các quy hoạch khác có liên quan. (4) Chú trọng, cân nhắc kỹ các yếu tố đặc thù về truyền thống lịch sử, văn hóa, dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng, phong tục, tập quán, vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, cộng đồng dân cư, yêu cầu bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, phát triển kinh tế - xã hội. (5) Chú trọng và làm tốt công tác tuyên truyền, vận động Nhân dân nhằm tạo sự đồng thuận, ủng hộ, thống nhất cao về chủ trương sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã; tổ chức lấy ý kiến cử tri trên địa bàn bảo đảm công khai, minh bạch và đúng quy định của pháp luật. (6) Gắn việc sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã với đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; thực hiện tinh giản biên chế, cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động; giải quyết chế độ, chính sách hợp lý đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động; thực hiện chế độ, chính sách hỗ trợ đặc thù đối với các ĐVHC cấp huyện, cấp xã sau khi thực hiện sắp xếp.
Một số kết quả ban đầu
Sắp xếp đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp huyện, cấp xã được triển khai thực hiện theo 2 giai đoạn (2023-2025 và 2026-2030). Theo đó, giai đoạn 2023-2025, Việt Nam thực hiện sắp xếp các ĐVHC cấp huyện, cấp xã gồm: ĐVHC cấp huyện, cấp xã đồng thời có diện tích tự nhiên và quy mô dân số dưới 70% tiêu chuẩn của ĐVHC tương ứng; ĐVHC cấp huyện đồng thời có diện tích tự nhiên dưới 20% và quy mô dân số dưới 200% tiêu chuẩn của ĐVHC tương ứng; ĐVHC cấp xã đồng thời có diện tích tự nhiên dưới 20% và quy mô dân số dưới 300% tiêu chuẩn của ĐVHC tương ứng. Các tiêu chuẩn của đơn vị hành chính tương ứng được quy định tại Nghị quyết số 1211/2016/UBTVQH13 ngày 25 tháng 5 năm 2016 về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính và phân loại đơn vị hành chính đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Nghị quyết số 27/2022/UBTVQH15 ngày 21 tháng 9 năm 2022 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH). Các ĐVHC cấp huyện, cấp xã đã được sắp xếp trong giai đoạn 2019-2021 không bắt buộc thực hiện sắp xếp trong giai đoạn 2023-2025.
Việc sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã phải đảm bảo theo 6 nguyên tắc, cụ thể: (1) Bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng và tăng cường vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của người đứng đầu cơ quan, tổ chức. (2) Tuân thủ Hiến pháp, thực hiện đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục quy định tại Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Nghị quyết này và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan. (3) Bảo đảm phù hợp với quy hoạch tỉnh, quy hoạch nông thôn, quy hoạch đô thị hoặc các quy hoạch khác có liên quan. (4) Chú trọng, cân nhắc kỹ các yếu tố đặc thù về truyền thống lịch sử, văn hóa, dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng, phong tục, tập quán, vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, cộng đồng dân cư, yêu cầu bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, phát triển kinh tế - xã hội. (5) Chú trọng và làm tốt công tác tuyên truyền, vận động Nhân dân nhằm tạo sự đồng thuận, ủng hộ, thống nhất cao về chủ trương sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã; tổ chức lấy ý kiến cử tri trên địa bàn bảo đảm công khai, minh bạch và đúng quy định của pháp luật. (6) Gắn việc sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã với đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; thực hiện tinh giản biên chế, cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động; giải quyết chế độ, chính sách hợp lý đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động; thực hiện chế độ, chính sách hỗ trợ đặc thù đối với các ĐVHC cấp huyện, cấp xã sau khi thực hiện sắp xếp.
Chính phủ đẩy mạnh sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2025
Theo đó, tính đến cuối tháng 7/2023, cả nước thực hiện sắp xếp 21 ĐVHC cấp huyện và 1.056 ĐVHC cấp xã. Qua đó, giảm được 8 ĐVHC cấp huyện và 561 ĐVHC cấp xã; giảm được 429 cơ quan ở cấp huyện, 3.437 cơ quan ở cấp xã. Tinh giản biên chế 361 cán bộ, công chức cấp huyện, 6.657 cán bộ, công chức cấp xã; giảm chi ngân sách Nhà nước khoảng 2.008 tỷ đồng.
Kết quả sắp xếp các ĐVHC đã góp phần tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị; cơ cấu lại và nâng cao chất lượng, trách nhiệm công vụ của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị ở cấp huyện, cấp xã sau sắp xếp đều được kiện toàn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước; phục vụ tốt hơn cho doanh nghiệp và người dân. Bên cạnh đó, còn góp phần mở rộng không gian phát triển, tập trung nguồn lực, phát huy tiềm năng, lợi thế của các địa phương. Không phát sinh khiếu nại, tố cáo từ việc thực hiện sắp xếp ĐVHC; trật tự xã hội được bảo đảm.
Đẩy mạnh sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2025 theo lộ trình từng năm
Để hiện thực hóa và đẩy mạnh triển khai các Nghị quyết và Kết luận của Bộ Chính trị, UBTVQH về sắp xếp các ĐVHC giai đoạn 2023-2030, ngày 30/7/2023, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 117/NQ-CP ban hành Kế hoạch thực hiện sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2025 (Kế hoạch). Mục đích của Kế hoạch nhằm tạo chuyển biến rõ rệt về nhận thức, hành động của cán bộ, công chức, viên chức và người lao động ở các cơ quan, tổ chức, đơn vị ở Trung ương và chính quyền địa phương các cấp; tạo sự đồng thuận, ủng hộ của Nhân dân và dư luận xã hội trong việc thực hiện sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã; Xác định rõ lộ trình, các công việc phải thực hiện trong từng năm của giai đoạn 2023 - 2025, bảo đảm phù hợp với thực tiễn; Phân công rõ nhiệm vụ, trách nhiệm và sự phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương và cơ quan có liên quan.
Theo đó, lộ trình sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã được lên kế hoạch cho từng năm cụ thể. Năm 2023, thực hiện 2 nhiệm vụ: Một là, rà soát, sửa đổi, bổ sung, ban hành mới các quy định của pháp luật liên quan đến sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã đáp ứng yêu cầu thực tiễn, khắc phục những tồn tại, hạn chế, vướng mắc khi thực hiện sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2019-2021 và tạo thuận lợi cho việc thực hiện sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2025. Hai là, các địa phương tiến hành việc xây dựng Phương án tổng thể, Đề án sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã đồng thời có diện tích tự nhiên và quy mô dân số dưới 70% tiêu chuẩn quy định; ĐVHC cấp huyện đồng thời có diện tích tự nhiên dưới 20% và quy mô dân số dưới 200% tiêu chuẩn quy định; ĐVHC cấp xã đồng thời có diện tích tự nhiên dưới 20% và quy mô dân số dưới 300% tiêu chuẩn quy định. Khuyến khích các địa phương chủ động đề xuất sắp xếp ĐVHC phù hợp với thực tiễn địa phương (kể cả các ĐVHC đã đảm bảo tiêu chuẩn) để giảm số lượng ĐVHC, tăng quy mô của từng ĐVHC, giải quyết các vấn đề còn bất hợp lý về phân định địa giới ĐVHC, tinh gọn tổ chức bộ máy và tinh giản biên chế, tạo thuận lợi cho công tác quản lý nhà nước, hoạt động của các cơ quan, tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp và đời sống của Nhân dân.
Năm 2024: Hoàn thành việc sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã nêu trên. Thực hiện một số phần việc đối với các cơ quan, tổ chức, đơn vị ở ĐVHC cấp huyện, cấp xã thực hiện sắp xếp giai đoạn 2023-2025 như: Tiến hành sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy, bố trí đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động; Tập trung giải quyết dứt điểm chế độ, chính sách dôi dư tại các cơ quan, tổ chức, đơn vị ở ĐVHC cấp huyện, cấp xã đã thực hiện sắp xếp giai đoạn 2019-2021, đồng thời giải quyết chế độ, chính sách dôi dư; Sắp xếp lại, xử lý trụ sở, tài sản công; Thu hồi con dấu cũ, khắc con dấu mới của cơ quan, tổ chức, đơn vị và thực hiện việc chuyển đổi các loại giấy tờ liên quan của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp do thay đổi địa giới, tên gọi của ĐVHC cấp huyện, cấp xã thực hiện sắp xếp giai đoạn 2023-2025; Triển khai thực hiện các chế độ, chính sách đặc thù tại các ĐVHC cấp huyện, cấp xã hình thành sau sắp xếp giai đoạn 2023-2025.
Trong năm 2025: Tập trung vào các nhiệm vụ: Tổ chức thành công Đại hội Đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2025-2030 (trong đó có những ĐVHC hình thành sau sắp xếp giai đoạn 2023-2025). Tiếp tục thực hiện một số nhiệm vụ ở những ĐVHC cấp huyện, cấp xã sắp xếp và hình thành sau sắp xếp giai đoạn 2023-2025 như: Giải quyết chế độ, chính sách dôi dư tại các cơ quan, tổ chức, đơn vị và những người dôi dư sau đại hội đảng bộ cấp huyện, cấp xã nhiệm kỳ 2025-2030. Thực hiện việc sắp xếp lại, xử lý trụ sở, tài sản công của cơ quan, tổ chức, đơn vị. Hoàn thành việc chuyển đổi các loại giấy tờ liên quan của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp do thay đổi địa giới và tên gọi. Tiếp tục triển khai thực hiện các chế độ, chính sách đặc thù. Triển khai công tác lập mới, chỉnh lý, bổ sung hồ sơ, bản đồ địa giới ĐVHC các cấp theo Nghị quyết của UBTVQH về việc sắp xếp đối với từng ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2025. Sơ kết việc thực hiện sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2025.
Để công tác sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2025 đảm bảo chất lượng, tiến độ và hiệu quả, tạo nền tảng thực hiện sắp xếp cho giai đoạn 2026-2030, Thủ tướng Chính phủ đã ký Công điện số 972/CĐ-TTg ngày 17/10/2023 về việc tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện sắp xếp ĐCHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2025. Theo đó, lãnh đạo các Bộ, ngành, địa phương, cơ quan liên quan cần quán triệt, thực hiện nghiêm các quy định của Đảng và pháp luật để có những giải pháp quyết liệt, kịp thời, chủ động, linh hoạt; bảo đảm thực hiện đúng kế hoạch, lộ trình đề ra. Đồng thời, thành lập Ban Chỉ đạo, Tổ công tác; kịp thời góp ý và hoàn thiện Phương án tổng thể sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2025 của từng địa phương; kịp thời báo cáo những vướng mắc, khó khăn trong quá trình thực hiện để tháo gỡ, giải quyết, xử lý./.
Minh Huyền