Tháng 3/2023, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã ký Chỉ thị số 07/CT-TTg về tăng cường công tác truyền thông chính sách, trong đó xác định đây là một nhiệm vụ, một chức năng quan trọng của cơ quan hành chính nhà nước các cấp. Báo chí và các loại hình truyền thông khác là kênh thông tin, là phương thức cơ bản, quan trọng để thực hiện việc truyền thông chính sách.
Vai trò của báo chí trong truyền thông chính sách
Chính sách là vấn đề quan trọng hàng đầu trong sự phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia. Những năm qua, các cơ quan báo chí ở nước ta đã làm tốt vai trò là cầu nối giữa Đảng và chính quyền đối với nhân dân, trở thành diễn đàn dân chủ, thông tin hai chiều, phản ánh trung thực, trách nhiệm tâm tư và nguyện vọng chính đáng của nhân dân, trong đó có truyền thông chính sách.
Truyền thông chính sách là một trong những kênh quan trọng và bảo đảm việc thực hiện quyền làm chủ của người dân trong tham gia xây dựng pháp luật theo nguyên tắc: Dân biết - Dân làm - Dân bàn - Dân kiểm tra - Dân giám sát - Dân thụ hưởng. Chính vì vậy, truyền thông chính sách có ý nghĩa rất quan trọng nhằm củng cố và xây dựng niềm tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước về mỗi chủ trương, chính sách mới được ban hành. Trong đó, báo chí đóng vai trò là kênh truyền thông chính sách quan trọng nhất.
Tại Thông báo số 387/TB-VPCP ngày 22/12/ 2022 của Văn phòng Chính phủ thông báo Kết luận của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại hội nghị trực tuyến toàn quốc về Truyền thông chính sách: Nhận thức - Hành động - Nguồn lực đã khẳng định, truyền thông chính sách có vai trò, ý nghĩa rất quan trọng, là một trong những chức năng, nhiệm vụ của Chính phủ, các bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, các địa phương trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chính trị. Làm tốt công tác truyền thông chính sách sẽ mở ra những nguồn lực lớn, tạo nên sức mạnh lớn, hiệu quả cao trong xây dựng, thực thi chính sách.
Bên cạnh đó, Thông báo 387/TB- VPCP trong phần nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới cũng ghi rõ: “Thực hiện nghiêm quy chế phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí. Phát huy vai trò của của cơ quan thông tin, báo chí trong truyền thông chính sách”.
Thời gian qua, công tác truyền thông chính sách đã bám sát thực tế, tôn trọng thực tế, lấy thực tế làm thước đo, được thực hiện công khai, minh bạch, chủ động, kịp thời hơn, có nhiều cách làm sáng tạo, đột phá, hiệu quả cao, phù hợp với nội dung tuyên truyền, tình hình, điều kiện và bối cảnh của từng cơ quan, địa phương, đơn vị, góp phần quan trọng đưa chính sách pháp luật vào cuộc sống và đưa cuộc sống vào quá trình xây dựng chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của chính sách, từ đó thống nhất nhận thức, ý chí và hành động trong triển khai thực hiện, tạo đồng thuận cao trong xã hội.
Ảnh minh họa
Với truyền thông chính sách được quan tâm mạnh mẽ trong giai đoạn hiện nay, báo chí đang có những cơ hội mạnh mẽ để gánh vác trách nhiệm xã hội và sứ mệnh của mình cùng với Đảng và Nhà nước trong việc truyền thông chính sách. Chính phủ cũng đã có chỉ đạo Bộ Tài chính về bố trí kinh phí cho hoạt động truyền thông chính sách và nếu làm tốt công tác này, ngoài việc kịp thời chủ động đưa chính sách đến với dân, làm nhịp cầu giữa dân với Nhà nước trong góp ý, phản biện, thực thi chính sách thì báo chí còn có được nguồn ngân sách đặt hàng từ Nhà nước để thực thi những nhiệm vụ chính trị quan trọng này.
Không có bộ, ngành hay cơ quan nhà nước nào mà không ban hành chính sách. Không một chủ thể ban hành chính sách nào mà không muốn chính sách đến với đối tượng điều chỉnh hay thụ hưởng của mình. Cùng với đó, chủ thể ban hành chính sách bao giờ cũng muốn đạt được sự đồng thuận, ủng hộ, nhất trí của dân để chính sách đi được vào cuộc sống. Chính vì vậy, một chính sách từ dự thảo, phản biện, chỉnh lý, ban hành… đều cần được truyền thông một cách toàn diện, sâu rộng, chính xác và báo chí có vai trò quan trọng trong công tác truyền thông chính sách của các bộ, ngành, địa phương, góp phần vào thành tựu phát triển kinh tế - xã hội chung của cả nước.
Nâng cao chất lượng truyền thông chính sách trên báo chí, truyền thông
Trong bối cảnh bùng nổ thông tin như hiện nay, công tác truyền thông chính sách cần được chú trọng, nâng cao tính chuyên nghiệp trong toàn hệ thống cơ quan hành chính nhà nước, góp phần tạo sự đồng thuận, nâng cao hiệu quả, hiệu lực trong việc thực thi chính sách. Để truyền thông chính sách kinh tế của Đảng và Nhà nước tới người dân có hiệu quả cần thực hiện một số biện pháp sau:
Thứ nhất, việc tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo của các cơ quan quản lý nhà nước về thông tin truyền thông từ Trung ương tới địa phương là vô cùng cần thiết, nhằm định hướng thông tin truyền thông chính sách của toàn bộ các cơ quan báo chí trên cả nước được xuyên suốt, thống nhất và cùng tạo ra hiệu ứng.
Bên cạnh đó, tăng cường phối hợp giữa các cơ quan lãnh đạo, quản lý để đưa ra những quan điểm, chủ trương và chiến lược truyền thông chính sách kinh tế quan trọng của đất nước. Điều này đã được nhấn mạnh trong Chỉ thị 7/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường truyền thông chính sách. Trong đó, Bộ Thông tin và Truyền thông có trách nhiệm quan trọng là: “Sử dụng công nghệ rà quét, đánh giá xu hướng thông tin trên báo chí, truyền thông để nắm bắt các vấn đề phát sinh trong công tác truyền thông chính sách. Phối hợp với Ban Tuyên giáo Trung ương, Hội Nhà báo Việt Nam và các bộ, ban, ngành, địa phương chủ động định hướng, cung cấp thông tin chính xác, kịp thời cho báo chí và các phương thức truyền thông khác về những vấn đề dư luận xã hội quan tâm”.
Thứ hai, cần có các cơ chế phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước và báo chí. Cơ chế phối hợp này rất cần thiết, bởi việc đại diện các ban, bộ, ngành trả lời báo chí về các chính sách là nguồn tin tin cậy, việc này sẽ khiến công chúng tin tưởng vào thông tin được truyền tải. Tuy nhiên, trên thực tế việc phối hợp còn hạn chế vì tâm lý e ngại báo chí của lãnh đạo một số cơ quan, ban, ngành. Khi các cơ quan quản lý nhà nước cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời, chính xác cho các cơ quan báo chí, truyền thông thì cũng giúp chính sách sẽ được lan tỏa rộng hơn.
Trong bối cảnh hiện nay, cùng với sự phát triển của mạng xã hội và công nghệ thông tin, các thông tin sai lệch về đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước lan tràn với tốc độ nhanh chóng, gây tâm lý hoang mang cho dư luận xã hội. Do vậy, việc minh bạch thông tin, thẳng thắn đối thoại chính là chiến lược giúp giảm thiểu rủi ro, tránh gây ra những khủng hoảng truyền thông đáng tiếc.
Việc có phân công cán bộ chuyên phụ trách truyền thông chính sách ở bộ, ngành, địa phương là cần thiết để giúp việc phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước và các cơ quan báo chí thêm hiệu quả, suôn sẻ. Cán bộ phụ trách truyền thông chính sách sẽ là đầu mối tiếp nhận yêu cầu thông tin của báo chí, sắp xếp cán bộ có chuyên môn phù hợp trong cơ quan để trả lời phỏng vấn của các cơ quan báo chí. Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý cần chủ động hơn trong việc truyền thông chính sách, gửi cho các cơ quan báo chí những chính sách mới ngay khi có.
Thứ ba, các cơ quan báo chí cần lập kế hoạch nội dung truyền thông chính sách kinh tế trong kế hoạch hoạt động hằng năm. Các kế hoạch tuyên tuyền cần phải có mục tiêu cụ thể, khả thi, có thể đo lường được, thời gian thực hiện từng mục tiêu cụ thể, từng giai đoạn truyền thông. Nâng cao chất lượng nội dung truyền thông chính sách kinh tế bao gồm cung cấp kiến thức, thông tin hữu ích cho công chúng.
Thực tế cho thấy, thông tin về chính sách kinh tế là nhu cầu của một bộ phận công chúng, nhưng cách viết bài và khai thác thông tin của các nhà báo chưa đáp ứng yêu cầu. Để các bài báo về chính sách kinh tế cung cấp được thông tin hữu ích cho công chúng, gia tăng sự hiểu biết hoặc quan điểm mới về một chủ đề nhất định, các nhà báo cần đào sâu vào vấn đề, đưa ra nhiều góc độ, phân tích và phân tích giúp công chúng hiểu hơn về chủ đề.
Thứ tư, tăng cường đào tạo đội ngũ nhân lực làm báo điện tử, đầu tư phát triển công nghệ báo chí. Với khả năng truy cập cơ sở dữ liệu tăng lên, dữ liệu trở thành nguồn chất liệu viết tin bài quan trọng, cần thiết và phù hợp trong việc truyền thông chính sách kinh tế. Bởi vì, những chính sách về kinh tế vốn là những đề tài phức tạp, cần nhiều số liệu. Các nhà báo cần chủ động trau dồi kiến thức, nâng cao năng lực, trình độ. Bên cạnh nâng cao trình độ chuyên môn, phải rèn luyện bản lĩnh chính trị, đạo đức người làm báo.
Truyền thông chính sách cần phải thu hút và thuyết phục được công chúng và định hướng được dư luận xã hội. Mọi sự định hướng đều cần sự thuyết phục thông qua việc truyền thông các chủ đề mang lại lợi ích thiết thực cho người dân; thông tin ngắn gọn, rõ ràng, dễ hiểu, có phân tích, giải đáp những thắc mắc để công chúng có thể hiểu được các điểm mấu chốt và ý nghĩa của từng chính sách.
Để đạt được điều này, các chủ thể liên quan đến quá trình hoạch định chính sách và các cơ quan báo chí, các nhà báo cần có sự gắn kết, đồng lòng để giúp người dân nắm bắt được tầm quan trọng của đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước, củng cố niềm tin của nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Thu Hường