Trong buổi làm việc chiều ngày 30/10/2023 tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội Khóa XV, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội, Phó Trưởng Đoàn giám sát của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm đã trình bày Báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội về việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030.
Phát biểu tại phiên thảo luận, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh bày tỏ đồng tình, thống nhất cao với Báo cáo của Đoàn giám sát; đồng thời giải trình, làm rõ các vấn đề đại biểu Quốc hội đã đặt ra về việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia.
Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT Hầu A Lềnh giải trình tại phiên thảo luận
Liên quan đến mô hình chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Chương trình mục tiêu quốc gia các cấp, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh cho biết, hiện nay chưa thống nhất mô hình ở cấp địa phương. Đây là vấn đề thực tiễn đang đặt ra, mỗi địa phương có tổ chức mô hình khác nhau, tùy theo mục tiêu, đặc điểm của từng địa phương. Do áp lực không làm phát sinh thêm cơ quan, bộ máy, nên các địa phương thường đưa Sở Kế hoạch Đầu tư làm cơ quan chủ trì cho 3 Chương trình mục tiêu quốc gia, cũng như 3 đơn vị như phân công ở Trung ương. Riêng Chương trình xây dựng Nông thôn mới có thêm văn phòng điều phối đã được thành lập từ giai đoạn trước, tiếp tục hoạt động trong giai đoạn này. Đó là những mô hình bước đầu, dù chưa đảm bảo tính thống nhất nhưng bước đầu đã đáp ứng yêu cầu triển khai thực hiện Chương trình ở các địa phương trong thời gian qua. Chủ nhiệm cho biết, thời gian tới, Ủy ban dân tộc sẽ phối hợp với các Bộ ngành, tham mưu với Chính phủ nghiên cứu, thiết kế mô hình thống nhất từ Trung ương đến địa phương bảo đảm hiệu quả hơn.
Giải trình về các khó khăn trong hệ thống văn bản hướng dẫn thực hiện Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 (Chương trình DTTS), Bộ trưởng, Chủ nhiệm Hầu A Lềnh cho biết, Ủy ban Dân tộc đang là cơ quan chủ trì, đây là chương trình rất lớn, lần đầu tiên được tích hợp từ các chính sách, văn bản có liên quan chính sách dân tộc ở các giai đoạn trước đây còn hiệu lực đến năm 2020 cùng một số chính sách mới. Do đó, hệ thống chính sách liên quan rất nhiều đến hệ thống văn bản pháp luật và các chủ trương chính sách giai đoạn trước còn hiệu lực với các quy trình, thủ tục các văn bản đang được hướng dẫn, được tích hợp trong giai đoạn này. Chính vì vậy, phải tích hợp rất nhiều văn bản để thực hiện.
Đối với Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi bao trùm 10 dự án ở nhiều lĩnh vực khác nhau, liên quan đến nhiều Bộ ngành, địa phương, và có địa bàn rất rộng, nên Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT Hầu A Lềnh cho rằng hệ thống văn bản ban hành cần rất chi tiết, cụ thể. Tuy nhiên có những nội dung chưa có văn bản quy phạm pháp luật quy định những điều đó. Chính vì vậy, trong quá trình ban hành, khối lượng văn bản lớn, có sự trùng lặp, vướng mắc giữa các văn bản pháp luật hiện đang có hiệu lực cùng với văn bản của các bộ ngành khác. Hiện nay, Ủy Ban Dân tộc cũng đã phối hợp với các Bộ, ngành, tham mưu Thủ tướng Chính phủ để tháo gỡ vấn đề này.
Lý giải tốc độ giải ngân chậm các Chương trình mục tiêu quốc gia , Bộ trưởng, Chủ nhiệm Hầu A Lềnh giải trình, có nhiều lý do chủ quan, khách quan, trong đó vấn đề lớn nhất hiện nay là giải ngân vốn sự nghiệp, còn vốn đầu tư công không khó khăn trong giải ngân. Bộ trưởng, Chủ nhiệm Hầu A Lềnh cũng cho biết, Ủy ban Dân tộc đã tham mưu Chính phủ trình Quốc hội việc phân quyền nhiều hơn nữa cho địa phương trong giải ngân vốn sự nghiệp./.
P.V