Bản Núi Hồng, xã Huy Thượng, huyện Phù Yên chỉ cách trung tâm huyện lỵ Phù Yên hơn 10 km. Mấy chục năm rồi, người dân bản Núi Hồng hằng đêm vẫn nhìn thấy ánh sáng le lói dưới phố huyện, cho đến giờ, điện sáng mới về bản. Những ngày Tết vừa qua, đối với đồng bào Mông ở bản Núi Hồng là những ngày vui nhất. Nhiều người cao tuổi trong bản chưa từng xuống núi, lần đầu nhìn thấy ánh điện đều ngỡ ngàng, vui sướng đến chảy nước mắt...

Ðó cũng là tâm trạng của 520 hộ dân, ở 11 bản, năm xã thuộc huyện Phù Yên được lần đầu đón Tết dưới ánh sáng điện. Nhờ tích cực thực hiện cùng lúc hai dự án điện nông thôn (giai đoạn 2015-2020) của Chính phủ và dự án cấp điện lưới quốc gia cho đồng bào các dân tộc do Tổng công ty Ðiện lực miền bắc làm chủ đầu tư, nhiều hộ dân ở đây đã có cơ hội sử dụng điện. Trong 5 năm qua, đã có thêm hàng nghìn hộ dân được sử dụng điện. Riêng năm 2017 có thêm hơn 600 hộ, ở 13 bản, sáu xã được sử dụng điện thắp sáng.

Chúng tôi đến thăm xã Mường Do, huyện Phù Yên; Tại đây vẫn còn hai bản Suối Lồng và Suối Lươn chưa có điện. Bí thư Ðảng ủy xã Mường Do Hà Văn Yêu kể: Khi biết chủ trương Chính phủ sắp đầu tư kéo điện về, lãnh đạo xã đã chủ động bàn chuyện vận động bà con góp sức, hiến đất giải phóng mặt bằng. Nắm được tâm tư nguyện vọng của bà con, cho nên khi tuyên truyền vận động người dân trong xã, được đông đảo bà con đồng tình. Nhiều bản dù đã có điện trước cũng tham gia hiến đất, góp công sức để điện sáng nhanh về hai bản cuối cùng trong xã. Ông Giàng A Páo, ở bản Suối Lươn, tâm sự: Tôi sống ở đây hơn 30 năm rồi. Bây giờ có điện, bà con trong bản ai cũng vui. Nghe tin có điện, anh em họ hàng ở xa cũng kéo về...

Tuy nhiên, theo thống kê đến thời điểm hiện nay, huyện Phù Yên vẫn còn hơn 800 hộ dân đang sinh sống ở 23 bản chưa có điện. Chia sẻ điều này, Giám đốc Chi nhánh điện huyện Phù Yên Lê Quang Phương cho biết: Phù Yên là huyện nằm giữa vùng lòng hồ sông Ðà, có 24 trong số 27 xã, thị trấn bị ảnh hưởng trực tiếp phải di chuyển 5.800 hộ dân ra khỏi vùng ngập lòng hồ sông Ðà. Ðây là huyện gặp nhiều khó khăn nhất, chịu nhiều thử thách khi xây dựng thủy điện Hòa Bình ở tỉnh Sơn La. Hơn 30 năm qua là một cuộc vật lộn, sắp xếp lại dân cư, bố trí lại đời sống sản xuất cho người dân. Trong bối cảnh ấy, ngành điện cũng phải tập trung kéo điện về các bản, khu dân cư mới, lưới điện dường như phải đầu tư, nâng cấp làm lại từ đầu. Dự án ổn định dân cư, phát triển kinh tế - xã hội vùng chuyển dân lòng hồ sông Ðà xây dựng thủy điện Hòa Bình đã có tới năm lần điều chỉnh, bổ sung chính sách, gọi tắt bằng các tên: Ðề án 747, 1382, 1460. Cùng với các dự án hạ tầng khác, bằng cách khai thác các nguồn lực, cấp ủy, chính quyền tỉnh Sơn La và ngành điện đã ưu tiên cấp điện cho đồng bào huyện Phù Yên. Song nguồn lực có hạn, điều kiện thi công gặp nhiều khó khăn, địa bàn dân cư rộng, cho nên sau nhiều năm đến nay huyện vùng lòng hồ Phù Yên mới đạt tỷ lệ gần 97% số hộ dân được sử dụng điện lưới quốc gia.

Mục tiêu toàn bộ số hộ dân trong vùng lòng hồ thủy điện sông Ðà đều được sử dụng điện lưới quốc gia đã gặp một thách thức mới. Ðó là cơn lũ lịch sử xảy ra vào ngày 10 và 11-10-2017 làm tê liệt mạng lưới điện của huyện Phù Yên trong nhiều ngày, đến nay có nơi vẫn chưa khắc phục xong. Mưa lũ đã làm gẫy đổ và vùi lấp 83 cột trung thế, 69 cột hạ thế 0,4 kV, một trạm biến áp bị vùi lấp, một trạm biến áp bị sạt lở… Chưa bao giờ khu trung tâm thị trấn Phù Yên lại bị mất điện trong một tuần, tổng thiệt hại hơn 20 tỷ đồng. Trước những khó khăn thách thức ấy, cán bộ, công nhân ngành điện đã tập trung phương tiện, nhân lực sớm khắc phục sự cố thảm họa thiên tai. Nhiều khu vực như xã Tường Phong, Tường Tiến, Mường Bang phải ba tháng sau người dân mới được cấp điện trở lại.

Trong mục tiêu đưa điện về vùng lòng hồ sông Ðà, Giám đốc Công ty Ðiện lực Sơn La Cầm Văn Giáo cho biết: Hiện nay, Phù Yên là một trong bốn huyện vùng lòng hồ sông Ðà đã được Tổng công ty Ðiện lực miền bắc tập trung đầu tư kéo điện về. Ðây cũng là mục tiêu của tỉnh Sơn La phấn đấu đến năm 2020 đạt tỷ lệ 97,5% số hộ dân được sử dụng điện lưới quốc gia. Riêng đối với huyện Phù Yên, các xã, bản chưa có điện đều đã được xem xét, đưa vào kế hoạch, tính toán thứ tự ưu tiên để phấn đấu toàn bộ số hộ trong vùng lòng hồ sẽ được sử dụng điện lưới quốc gia.

Từ năm 2012, Tổng công ty Ðiện lực miền bắc liên tục đầu tư bốn dự án lưới điện lớn, với tổng số vốn hơn 1.169 tỷ đồng cấp điện cho hàng chục nghìn hộ đồng bào các dân tộc tỉnh Sơn La. Trong đó, riêng dự án cấp điện cho bốn huyện Thuận Châu, Mường La, Bắc Yên và Phù Yên thuộc vùng lòng hồ sông Ðà có số vốn đầu tư 378 tỷ đồng, thực hiện trong hai năm 2017, 2018 sẽ góp phần giúp năm nghìn hộ dân ở vùng chuyển dân lòng hồ sông Ðà được sử dụng điện lưới quốc gia.

Công việc đưa điện sáng về vùng lòng hồ sông Ðà của huyện Phù Yên đã vượt rất nhiều khó khăn, thử thách, kéo dài trong nhiều năm. Với ngành điện, đây không đơn thuần là việc kinh doanh, bán điện, vì lợi nhuận, mà hơn thế, đó còn là sự tri ân người dân đã hy sinh vì dòng điện của Tổ quốc.