TS Phan Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế cho biết, sau hơn một tuần vận động ngoại giao, Bộ Văn hóa Pháp đã đồng ý nhường quyền mua cổ vật cho phía Việt Nam. Không lâu nữa, chiếc xe kéo này sẽ được trưng bày tại nhà Tả Trà thuộc cung Diên Thọ trong Hoàng cung Huế, nơi các Hoàng thái hậu triều Nguyễn từng ăn, ở, sinh hoạt.
Theo hồ sơ đấu giá, cổ vật chiếc xe kéo có giá trị, gắn liền với vị vua yêu nước Thành Thái. Do có tư tưởng chống Pháp nên vào nǎm 1916, ông bị thực dân Pháp đày ra đảo Réunion cùng với con trai là vua Duy Tân.
Hiện vật này có thể nằm trong số rất nhiều các cổ vật của triều Nguyễn bị thực dân Pháp chiếm đoạt trong giai đoạn cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, hoặc cũng có thể là những vật dụng gắn liền với gia đình vua Thành Thái trong thời gian nhà vua sống ở thành phố Saint Denis tại đảo Réunion.
Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế, TS Phan Thanh Hải cho biết: Việc đưa cổ vật triều Nguyễn về nước là nỗ lực không nhỏ của các ban ngành, các tổ chức cá nhân trong và ngoài nước, tuy nhiên, khó khăn lớn nhất vẫn là kinh phí. Chiếc xe kéo được đấu giá là 55.800 Euro, chưa kể khoản chi phí vận chuyển. Trong khi đó, tổng số tiền vận động từ các nguồn là 46.000 Euro (UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế duyệt 33.000 Euro; Việt kiều tại Pháp đóng góp 10.000 Euro và Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế vận động được 3.000 Euro). Như vậy, để có được cổ vật hoàng cung, trung tâm cần có gần 10.000 euro nữa.
Cũng theo ông Hải, trước mắt, Bộ Ngoại giao đã đồng ý cho ứng trước số tiền này để đưa được cổ vật về Việt Nam, sau đó Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế sẽ tiếp tục vận động để có đủ tiền hoàn trả Bộ Ngoại giao.
Từ câu chuyện đấu giá chật vật cổ vật triều Nguyễn mới thấy rằng, nguồn lực có hạn nên Trung tâm Bảo tồn di tích cố đố Huế chưa thành công trong các phiên đấu giá để đưa những báu vật quý giá hoang cung trở về nước.
Cụ thể, mới đây chiếc long sàng của vua Thành Thái với giá hơn ba tỷ đồng, khiến cho người đại diện của Huế không thể tham gia phiên đấu giá đến cuối cùng. Cũng may, người sở hữu chiếc long sàng này là ông Tạ Văn Quang, hậu duệ thuộc dòng cháu họ của vua Thành Thái đang định cư tại Pháp mua lại.
Ông Quang cũng đang có kế hoạch đưa cổ vật này về Huế. Trước đó, bức tranh “Chiều tà” (Ngày tàn) của vua Hàm Nghi đã lên sàn đấu giá ở Paris. Đại diện Việt Nam đã theo đến 8.600 Euro thì bỏ cuộc.
Sau đó, một bảo vật hoàng cung khác là mô hình đình bia lăng Khải Định làm bằng đá cẩm thạch đỏ do triều Nguyễn chế tác được đưa ra đấu giá… nhưng cũng ngậm ngùi về tay một người nước ngoài.
Theo ông Phan Thanh Hải, do hoàn cảnh lịch sử nên vẫn còn nhiều cổ vật của Việt Nam đang lưu lạc khắp nơi trên thế giới. Đây cũng là lần đầu tiên tỉnh Thừa Thiên - Huế chi ngân sách để tham gia đấu giá nhằm sở hữu cổ vật quý về với đất nước, nhất là đối với Huế - nơi vốn sở hữu các di sản của Triều Nguyễn để lại. Thế nên, chúng tôi mong muốn mọi công dân và kiều bào đang sinh sống ở nước ngoài tham gia sưu tầm, phát hiện và chung tay đưa các cổ vật quý giá của dân tộc trở về quê hương.