Nước sạch là một trong những tiêu chí quan trọng các địa phương cần đạt để được công nhận xã nông thôn mới, xã nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021-2025. Việc triển khai hiệu quả công tác nư??c sạch không chỉ giúp cải thiện điều kiện sống, góp phần thực hiện thắng lợi Chương trình MTQG Xây dựng Nông thôn mới mà còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại các vùng nông thôn và đưa Việt Nam tiến gần hơn tới các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs).
Nâng cao chất lượng công tác nư??c sạch – nhiệm vụ quan trong trong xây dựng nông thôn mới
Nhằm nâng cao chất lượng sống của người dân vùng nông thôn, giải quyết triệt để những bệnh lý thông thường do sử dụng nguồn nư??c chưa đạt chuẩn, ngày 08/3/2022, Thủ tướng Chính phủ ban hành Bộ Tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới và Bộ Tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021-2025 theo Quyết định số 318/QĐ-TTg. Theo đó, trong Bộ Tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới, Tiêu chí số 17 - Môi trường và an toàn thực phẩm quy định tỷ lệ hộ được sử dụng nư??c sạch theo quy chuẩn đối với xã không thuộc khu vực III và xã khu vực III của từng vùng. Cụ thể, điều kiện để các xã khu vực III (xã đặc biệt khó khăn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi) ở Bắc Trung bộ được thẩm định đạt chuẩn NTM là phải có từ 15% số h??? gia đình được sử dụng nư??c sạch từ hệ thống cấp nư??c tập trung mới. Tương tự, điều kiện để các xã không thuộc khu vực III được thẩm định đạt chuẩn NTM là phải có từ 20% số h??? trở lên được sử dụng nư??c sạch từ hệ thống cấp nư??c tập trung.
Trong Bộ Tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021- 2025, Tiêu chí số 18 - Chất lượng môi trường sống quy định nhiều nội dung về: Tỷ lệ hộ được sử dụng nư??c sạch theo quy chuẩn từ hệ thống cấp nư??c tập trung; Cấp nư??c sinh hoạt đạt chuẩn bình quân đầu người/ngày đêm; Tỷ lệ công trình cấp nư??c tập trung có tổ chức quản lý, khai thác hoạt động bền vững. Các xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao phải có từ 55% trở lên số h??? gia đình được sử dụng nư??c sạch từ hệ thống cấp nư??c tập trung.
Để thực hiện hiệu quả nội dung cấp nư??c sạch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới, góp phần tạo ra môi trường sống ở nông thôn an toàn và bền vững; góp phần bảo vệ sức khỏe, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân nông thôn, đưa nông thôn trở thành nơi đáng sống, ngày 02/8/2022, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 925/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình tăng cường bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm và cấp nư??c sạch nông thôn trong xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025.
Quyết định 925 giao nhiệm vụ cấp nư??c sạch nông thôn trong chương trình xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025 là: (i) Tập trung rà soát, điều chỉnh và cập nhật nội dung cấp nư??c sạch nông thôn vào quy hoạch nông thôn, đảm bảo cấp nư??c sinh hoạt nông thôn bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, suy thoái nguồn nư??c; (ii) Hỗ trợ đầu tư một số mô hình cấp nư??c sạch tại các vùng đặc thù, vùng khan hiếm, khó khăn về nguồn nư??c (vùng hạn hán, thiếu nư??c, xâm nhập mặn, lũ, ngập lụt, úng, vùng sâu, vùng xa, miền núi, bãi ngang ven biển, biên giới, hải đảo); (iii) Sửa chữa, cải tạo, nâng cấp, mở rộng công trình cấp nư??c sạch tập trung đã có (trong đó tập trung nâng cấp công nghệ xử lý chất lượng nư??c, nâng công suất, mở rộng mạng lưới cấp nư??c, ổn định nguồn nư??c khai thác trong điều kiện ảnh hưởng của thiên tai và biến đổi khí hậu). (iv) Xây dựng và triển khai thí điểm một số mô hình thu, xử lý và trữ nư??c an toàn hộ gia đình hoặc nhóm hộ gia đình, mô hình cấp nư??c hộ gia đình thích ứng với biến đổi khí hậu cho dân cư vùng đặc thù, chưa có khả năng tiếp cận với cấp nư??c tập trung, khan hiếm, khó khăn về nguồn nư??c.
Hàng triệu người dân nông thôn đã được tiếp cận nư??c sạch
Thực hiện các chủ trương của Chính phủ, thời gian qua, công tác nư??c sạch nông thôn được các bộ, ngành (như Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn, Bộ Tài nguyên & Môi trường, Bộ Y tế) và chính quyền địa phương triển khai đồng bộ nhiều giải pháp và đạt những kết quả tích cực, góp phần đáng kể vào kết quả xây dựng nông thôn mới cả nư??c.
Việt Nam tập trung hoàn thiện hạ tầng cấp nư??c sạch, xây dựng mới hệ thống cấp nư??c cho người dân nông thôn. Từ năm 2021 đến nay, bên cạnh việc nâng cấp hệ thống cấp nư??c cũ, các tỉnh, thành phố đã huy động hiệu quả nguồn lực từ ngân sách nhà nư??c, nguồn tài trợ từ các tổ chức quốc tế (UNICEF, WorldBank) và đóng góp của khu vực tư nhân để triển khai nhiều chương trình và dự án xây dựng mới hệ thống cấp nư??c ở khu vực nông thôn. Việc hoàn thiện hạ tầng cấp nư??c sạch đặc biệt được chú trọng tại vùng sâu, vùng xa, vùng thường xuyên chịu ảnh hưởng bởi thiên tai, bởi đây là những khu vực thường xuyên đối mặt với khó khăn trong tiếp cận nguồn nư??c sạch do địa hình phức tạp và hệ thống cơ sở hạ tầng còn hạn chế.
Điều đáng nói là nhiều dự án cấp nư??c sạch xây mới được áp dụng công nghệ hiện đại, tiết kiệm năng lượng, thân thiện với môi trường và được vận hành với mô hình quản lý nư??c sạch bền vững, giúp tối ưu hóa nguồn lực. Một số công nghệ tiên tiến đã được đưa vào áp dụng trong xây dựng hệ cấp nư??c như: Hệ thống lọc sinh học từ nguồn bị ô nhiễm nhẹ; tích hợp công nghệ năng lượng tái tạo, sử dụng năng lượng mặt trời...
Theo báo cáo của Cục Thủy Lợi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) tại Hội nghị toàn quốc công tác nư??c sạch nông thôn diễn ra ngày 15/11/2024, tính đến cuối năm 2023, cả nư??c có hơn 18.100 công trình cấp nư??c tập trung nông thôn, cấp nư??c sạch đạt quy chuẩn cho gần 9,4 triệu hộ gia đình nông thôn; trong đó có 32,0% công trình hoạt động bền vững; 26,3% công trình hoạt động tương đối bền vững; song vẫn còn 27,0% công trình hoạt động kém bền vững và 14,8% công trình không hoạt động. Đã có 116 công trình có công suất từ 5.000 m3/ngày đêm, đảm bảo cấp nư??c sạch đạt quy chuẩn từ công trình cấp nư??c tập trung cho khoảng 55% dân số nông thôn, 94% các trường học. Đối với các hộ gia đình chưa được cấp nư??c tập trung đã được hỗ trợ về kỹ thuật, tài chính và hướng dẫn các biện pháp thu, trữ, xử lý nư??c an toàn cho mục đích sinh hoạt.
Những nỗ lực trong hoàn thiện hạ tầng cấp nư??c đã giúp hàng triệu người dân nông thôn được tiếp cận nư??c sạch thông qua các công trình cấp nư??c tập trung mới, đưa tỷ lệ hộ dân nông thôn sử dụng nư??c hợp vệ sinh được cải thiện đáng kể.
Nâng cao chất lượng công tác nư??c sạch – nhiệm vụ quan trong trong xây dựng nông thôn mới
Nhằm nâng cao chất lượng sống của người dân vùng nông thôn, giải quyết triệt để những bệnh lý thông thường do sử dụng nguồn nư??c chưa đạt chuẩn, ngày 08/3/2022, Thủ tướng Chính phủ ban hành Bộ Tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới và Bộ Tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021-2025 theo Quyết định số 318/QĐ-TTg. Theo đó, trong Bộ Tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới, Tiêu chí số 17 - Môi trường và an toàn thực phẩm quy định tỷ lệ hộ được sử dụng nư??c sạch theo quy chuẩn đối với xã không thuộc khu vực III và xã khu vực III của từng vùng. Cụ thể, điều kiện để các xã khu vực III (xã đặc biệt khó khăn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi) ở Bắc Trung bộ được thẩm định đạt chuẩn NTM là phải có từ 15% số h??? gia đình được sử dụng nư??c sạch từ hệ thống cấp nư??c tập trung mới. Tương tự, điều kiện để các xã không thuộc khu vực III được thẩm định đạt chuẩn NTM là phải có từ 20% số h??? trở lên được sử dụng nư??c sạch từ hệ thống cấp nư??c tập trung.
Trong Bộ Tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021- 2025, Tiêu chí số 18 - Chất lượng môi trường sống quy định nhiều nội dung về: Tỷ lệ hộ được sử dụng nư??c sạch theo quy chuẩn từ hệ thống cấp nư??c tập trung; Cấp nư??c sinh hoạt đạt chuẩn bình quân đầu người/ngày đêm; Tỷ lệ công trình cấp nư??c tập trung có tổ chức quản lý, khai thác hoạt động bền vững. Các xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao phải có từ 55% trở lên số h??? gia đình được sử dụng nư??c sạch từ hệ thống cấp nư??c tập trung.
Để thực hiện hiệu quả nội dung cấp nư??c sạch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới, góp phần tạo ra môi trường sống ở nông thôn an toàn và bền vững; góp phần bảo vệ sức khỏe, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân nông thôn, đưa nông thôn trở thành nơi đáng sống, ngày 02/8/2022, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 925/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình tăng cường bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm và cấp nư??c sạch nông thôn trong xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025.
Quyết định 925 giao nhiệm vụ cấp nư??c sạch nông thôn trong chương trình xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025 là: (i) Tập trung rà soát, điều chỉnh và cập nhật nội dung cấp nư??c sạch nông thôn vào quy hoạch nông thôn, đảm bảo cấp nư??c sinh hoạt nông thôn bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, suy thoái nguồn nư??c; (ii) Hỗ trợ đầu tư một số mô hình cấp nư??c sạch tại các vùng đặc thù, vùng khan hiếm, khó khăn về nguồn nư??c (vùng hạn hán, thiếu nư??c, xâm nhập mặn, lũ, ngập lụt, úng, vùng sâu, vùng xa, miền núi, bãi ngang ven biển, biên giới, hải đảo); (iii) Sửa chữa, cải tạo, nâng cấp, mở rộng công trình cấp nư??c sạch tập trung đã có (trong đó tập trung nâng cấp công nghệ xử lý chất lượng nư??c, nâng công suất, mở rộng mạng lưới cấp nư??c, ổn định nguồn nư??c khai thác trong điều kiện ảnh hưởng của thiên tai và biến đổi khí hậu). (iv) Xây dựng và triển khai thí điểm một số mô hình thu, xử lý và trữ nư??c an toàn hộ gia đình hoặc nhóm hộ gia đình, mô hình cấp nư??c hộ gia đình thích ứng với biến đổi khí hậu cho dân cư vùng đặc thù, chưa có khả năng tiếp cận với cấp nư??c tập trung, khan hiếm, khó khăn về nguồn nư??c.
Hàng triệu người dân nông thôn đã được tiếp cận nư??c sạch
Thực hiện các chủ trương của Chính phủ, thời gian qua, công tác nư??c sạch nông thôn được các bộ, ngành (như Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn, Bộ Tài nguyên & Môi trường, Bộ Y tế) và chính quyền địa phương triển khai đồng bộ nhiều giải pháp và đạt những kết quả tích cực, góp phần đáng kể vào kết quả xây dựng nông thôn mới cả nư??c.
Việt Nam tập trung hoàn thiện hạ tầng cấp nư??c sạch, xây dựng mới hệ thống cấp nư??c cho người dân nông thôn. Từ năm 2021 đến nay, bên cạnh việc nâng cấp hệ thống cấp nư??c cũ, các tỉnh, thành phố đã huy động hiệu quả nguồn lực từ ngân sách nhà nư??c, nguồn tài trợ từ các tổ chức quốc tế (UNICEF, WorldBank) và đóng góp của khu vực tư nhân để triển khai nhiều chương trình và dự án xây dựng mới hệ thống cấp nư??c ở khu vực nông thôn. Việc hoàn thiện hạ tầng cấp nư??c sạch đặc biệt được chú trọng tại vùng sâu, vùng xa, vùng thường xuyên chịu ảnh hưởng bởi thiên tai, bởi đây là những khu vực thường xuyên đối mặt với khó khăn trong tiếp cận nguồn nư??c sạch do địa hình phức tạp và hệ thống cơ sở hạ tầng còn hạn chế.
Điều đáng nói là nhiều dự án cấp nư??c sạch xây mới được áp dụng công nghệ hiện đại, tiết kiệm năng lượng, thân thiện với môi trường và được vận hành với mô hình quản lý nư??c sạch bền vững, giúp tối ưu hóa nguồn lực. Một số công nghệ tiên tiến đã được đưa vào áp dụng trong xây dựng hệ cấp nư??c như: Hệ thống lọc sinh học từ nguồn bị ô nhiễm nhẹ; tích hợp công nghệ năng lượng tái tạo, sử dụng năng lượng mặt trời...
Theo báo cáo của Cục Thủy Lợi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) tại Hội nghị toàn quốc công tác nư??c sạch nông thôn diễn ra ngày 15/11/2024, tính đến cuối năm 2023, cả nư??c có hơn 18.100 công trình cấp nư??c tập trung nông thôn, cấp nư??c sạch đạt quy chuẩn cho gần 9,4 triệu hộ gia đình nông thôn; trong đó có 32,0% công trình hoạt động bền vững; 26,3% công trình hoạt động tương đối bền vững; song vẫn còn 27,0% công trình hoạt động kém bền vững và 14,8% công trình không hoạt động. Đã có 116 công trình có công suất từ 5.000 m3/ngày đêm, đảm bảo cấp nư??c sạch đạt quy chuẩn từ công trình cấp nư??c tập trung cho khoảng 55% dân số nông thôn, 94% các trường học. Đối với các hộ gia đình chưa được cấp nư??c tập trung đã được hỗ trợ về kỹ thuật, tài chính và hướng dẫn các biện pháp thu, trữ, xử lý nư??c an toàn cho mục đích sinh hoạt.
Những nỗ lực trong hoàn thiện hạ tầng cấp nư??c đã giúp hàng triệu người dân nông thôn được tiếp cận nư??c sạch thông qua các công trình cấp nư??c tập trung mới, đưa tỷ lệ hộ dân nông thôn sử dụng nư??c hợp vệ sinh được cải thiện đáng kể.
Cũng theo báo cáo trên của Cục Thủy Lợi, tính đến cuối năm 2023, cả nư??c có 74,2% hộ gia đình nông thôn được sử dụng nư??c đạt quy chuẩn, trong đó có 55,1% số h??? sử dụng nư??c sạch đạt quy chuẩn từ công trình cấp nư??c tập trung và 19,1% số h??? sử dụng nư??c từ cấp nư??c hộ gia đình. Trong 07 vùng kinh tế cả nư??c, vùng Đồng bằng sông Hồng có số h??? gia đình nông thôn sử dụng nư??c sạch đạt quy chuẩn cao nhất (với tỷ lệ 91,9%) so với các vùng còn lại trên cả nư??c; vùng Tây Nguyên có số h??? gia đình sử dụng nư??c sạch đạt quy chuẩn thấp nhất (39,5%).
Cấp nư??c nông thôn đã góp phần vào kết quả thực hiện Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới. Theo thống kê từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hiện cả nư??c có 6.289/8.162 xã (đạt 77,1%) đạt chuẩn nông thôn mới; trong đó, có 2.146 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và 465 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu; có 6.512/8.162 xã (79,7%) đạt tiêu chí về Môi trường và An toàn thực phẩm; trong đó có chỉ tiêu về nư??c sạch nông thôn.
Ngoài đóng góp quan trọng trong thành công Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới thời gian qua, kết quả công tác cấp nư??c sạch trên đã mang lại hiệu quả rất thực tế là giúp khu vực nông thôn nâng cao chất lượng cuộc sống người dân, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững và tăng cường khả năng chống chịu với các thách thức môi trường và biến đổi khí hậu.
Tuy nhiên, mặc dù cả nư??c có 74,2% hộ gia đình nông thôn sử dụng nư??c sạch đạt quy chuẩn, nhưng tại một số tỉnh vẫn còn tỷ lệ sử dụng nư??c sạch đạt quy chuẩn từ công trình cấp nư??c tập trung rất thấp trên cả nư??c như: Hà Giang (7,7%), Gia Lai (7,7%), Yên Bái (11,4%), Cao Bằng (12,6%), Lâm Đồng 12,8%, Điện Biên (13,5%).
Bên cạnh đó còn có tới 41,8% số công trình hoạt động kém bền vững và không hoạt động, ảnh hưởng đến khoảng 200.000 hộ (chiếm 1,2% dân số nông thôn), chủ yếu là công trình cấp nư??c tập trung nông thôn có quy mô rất nhỏ (có công suất 3/ngđ), do UBND xã và cộng đồng quản lý vận hành.
Trong 2.680 công trình cấp nư??c không hoạt động (14,8%), trên thực tế nhiều công trình chỉ còn danh mục trên sổ sách, dữ liệu kết cấu hạ tầng cấp nư??c sạch nông thôn. Hiện nay, theo chỉ đạo, các Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn các tỉnh đang tích cực phối hợp với Sở Tài chính thực hiện thủ tục thanh lý, hủy tài sản để đưa ra khỏi danh mục, cụ thể: Cà Mau đang tiến hành thực hiện thủ tục hủy và thanh lý 128 công trình; Đắk Nông đề nghị thanh lý 133 công trình; Bắc Giang đề nghị thanh lý 31 công trình...
Chương trình tăng cường bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm và cấp nư??c sạch nông thôn trong xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025 được phê duyệt theo Quyết định 925/QĐ-TTg ngày 02/8/2022 đặt mục tiêu đến năm 2025 có tối thiểu 55% dân số nông thôn được tiếp cận bền vững với nư??c sạch đạt quy chuẩn; 40% dân số nông thôn được sử dụng nư??c sạch từ công trình cấp nư??c tập trung; đảm bảo cấp nư??c sạch sinh hoạt quy mô hộ gia đình cho các hộ dân tại những khu vực chưa có khả năng tiếp cận với nư??c cấp tập trung, vùng khan hiếm, khó khăn về nguồn nư??c, vùng thường xuyên bị ảnh hưởng thiên tai, hạn hán, xâm nhập mặn.
Bên cạnh đó, Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030 có 80% dân số nông thôn được sử dụng nư??c sạch. Đây là một thách thức lớn khi nguồn lực đầu tư cho cấp nư??c nông thôn chủ yếu dựa vào ngân sách nhà nư??c lại hạn chế, nguồn lực xã hội chỉ huy động được ở khu vực đồng bằng, tập trung đông dân cư, thiếu giải pháp thỏa đáng để thúc đẩy nguồn lực này cho khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa. Hệ thống chính sách về cấp nư??c chưa được hoàn chỉnh, các quy định hiện có chưa đầy đủ, thiếu đồng bộ, thống nhất, tính hiệu lực, hiệu quả trong thực tiễn chưa cao. Mô hình tổ chức quản lý khai thác công trình nư??c sạch tập trung khu vực nông thôn đa dạng, chưa có quy định cụ thể, thống nhất. Thêm vào đó, tỷ lệ công trình hoạt động kém hiệu quả, ngừng hoạt động còn cao, chất lượng dịch vụ thấp do giá nư??c thấp, thu không đủ bù chi, thiếu kinh phí hỗ trợ theo quy định...
Thời gian Việt Nam hoàn thành các mục tiêu về cấp nư??c sạch ngày một rút ngắn, đòi hỏi cần tập trung hơn vào một số nhóm giải pháp sau:
Thứ nhất, hoàn thiện cơ chế, chính sách: Tập trung rà soát và bổ sung các chính sách ưu đãi hỗ trợ phát triển hệ thống nư??c sạch nông thôn, đặc biệt tại các vùng khó khăn, vùng dân tộc thiểu số. Xây dựng khung pháp lý rõ ràng về quản lý, khai thác và bảo vệ nguồn nư??c sạch. Tăng cường phân cấp quản lý, khuyến khích sự tham gia của chính quyền địa phương và cộng đồng.
Thứ hai, đầu tư hạ tầng: Ưu tiên đầu tư xây dựng, nâng cấp hệ thống cấp nư??c tập trung cho các khu vực nông thôn chưa được tiếp cận với nư??c sạch. Tận dụng các nguồn lực trong nư??c và quốc tế để hỗ trợ kinh phí xây dựng cơ sở hạ tầng cấp nư??c. Khuyến khích ứng dụng công nghệ mới, tiết kiệm nư??c và thân thiện với môi trường.
Thứ ba, tăng cường hỗ trợ tài chính và kỹ thuật: Xây dựng các chương trình tín dụng ưu đãi dành cho các hộ gia đình ở nông thôn để cải thiện điều kiện nư??c sạch. Cung cấp các khóa đào tạo kỹ thuật cho đội ngũ quản lý và vận hành công trình cấp nư??c.
Thứ tư, khuyến khích xã hội hóa trong xây dựng hệ thống cấp nư??c: Tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tư nhân tham gia vào các dự án cung cấp nư??c sạch. Hỗ trợ các hợp tác xã và mô hình doanh nghiệp cộng đồng trong việc vận hành và duy trì các công trình cấp nư??c.
Thực hiện đồng bộ các nhóm giải pháp trên, Việt Nam chắc chắn sẽ đạt được mục tiêu nâng cao chất lượng nư??c sạch nông thôn, đưa Chương trình MTQG xây dựng NTM về đích với những kết quả ấn tương./.
Cấp nư??c nông thôn đã góp phần vào kết quả thực hiện Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới. Theo thống kê từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hiện cả nư??c có 6.289/8.162 xã (đạt 77,1%) đạt chuẩn nông thôn mới; trong đó, có 2.146 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và 465 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu; có 6.512/8.162 xã (79,7%) đạt tiêu chí về Môi trường và An toàn thực phẩm; trong đó có chỉ tiêu về nư??c sạch nông thôn.
Ngoài đóng góp quan trọng trong thành công Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới thời gian qua, kết quả công tác cấp nư??c sạch trên đã mang lại hiệu quả rất thực tế là giúp khu vực nông thôn nâng cao chất lượng cuộc sống người dân, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững và tăng cường khả năng chống chịu với các thách thức môi trường và biến đổi khí hậu.
Tuy nhiên, mặc dù cả nư??c có 74,2% hộ gia đình nông thôn sử dụng nư??c sạch đạt quy chuẩn, nhưng tại một số tỉnh vẫn còn tỷ lệ sử dụng nư??c sạch đạt quy chuẩn từ công trình cấp nư??c tập trung rất thấp trên cả nư??c như: Hà Giang (7,7%), Gia Lai (7,7%), Yên Bái (11,4%), Cao Bằng (12,6%), Lâm Đồng 12,8%, Điện Biên (13,5%).
Bên cạnh đó còn có tới 41,8% số công trình hoạt động kém bền vững và không hoạt động, ảnh hưởng đến khoảng 200.000 hộ (chiếm 1,2% dân số nông thôn), chủ yếu là công trình cấp nư??c tập trung nông thôn có quy mô rất nhỏ (có công suất 3/ngđ), do UBND xã và cộng đồng quản lý vận hành.
Trong 2.680 công trình cấp nư??c không hoạt động (14,8%), trên thực tế nhiều công trình chỉ còn danh mục trên sổ sách, dữ liệu kết cấu hạ tầng cấp nư??c sạch nông thôn. Hiện nay, theo chỉ đạo, các Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn các tỉnh đang tích cực phối hợp với Sở Tài chính thực hiện thủ tục thanh lý, hủy tài sản để đưa ra khỏi danh mục, cụ thể: Cà Mau đang tiến hành thực hiện thủ tục hủy và thanh lý 128 công trình; Đắk Nông đề nghị thanh lý 133 công trình; Bắc Giang đề nghị thanh lý 31 công trình...
Chương trình tăng cường bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm và cấp nư??c sạch nông thôn trong xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025 được phê duyệt theo Quyết định 925/QĐ-TTg ngày 02/8/2022 đặt mục tiêu đến năm 2025 có tối thiểu 55% dân số nông thôn được tiếp cận bền vững với nư??c sạch đạt quy chuẩn; 40% dân số nông thôn được sử dụng nư??c sạch từ công trình cấp nư??c tập trung; đảm bảo cấp nư??c sạch sinh hoạt quy mô hộ gia đình cho các hộ dân tại những khu vực chưa có khả năng tiếp cận với nư??c cấp tập trung, vùng khan hiếm, khó khăn về nguồn nư??c, vùng thường xuyên bị ảnh hưởng thiên tai, hạn hán, xâm nhập mặn.
Bên cạnh đó, Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030 có 80% dân số nông thôn được sử dụng nư??c sạch. Đây là một thách thức lớn khi nguồn lực đầu tư cho cấp nư??c nông thôn chủ yếu dựa vào ngân sách nhà nư??c lại hạn chế, nguồn lực xã hội chỉ huy động được ở khu vực đồng bằng, tập trung đông dân cư, thiếu giải pháp thỏa đáng để thúc đẩy nguồn lực này cho khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa. Hệ thống chính sách về cấp nư??c chưa được hoàn chỉnh, các quy định hiện có chưa đầy đủ, thiếu đồng bộ, thống nhất, tính hiệu lực, hiệu quả trong thực tiễn chưa cao. Mô hình tổ chức quản lý khai thác công trình nư??c sạch tập trung khu vực nông thôn đa dạng, chưa có quy định cụ thể, thống nhất. Thêm vào đó, tỷ lệ công trình hoạt động kém hiệu quả, ngừng hoạt động còn cao, chất lượng dịch vụ thấp do giá nư??c thấp, thu không đủ bù chi, thiếu kinh phí hỗ trợ theo quy định...
Thời gian Việt Nam hoàn thành các mục tiêu về cấp nư??c sạch ngày một rút ngắn, đòi hỏi cần tập trung hơn vào một số nhóm giải pháp sau:
Thứ nhất, hoàn thiện cơ chế, chính sách: Tập trung rà soát và bổ sung các chính sách ưu đãi hỗ trợ phát triển hệ thống nư??c sạch nông thôn, đặc biệt tại các vùng khó khăn, vùng dân tộc thiểu số. Xây dựng khung pháp lý rõ ràng về quản lý, khai thác và bảo vệ nguồn nư??c sạch. Tăng cường phân cấp quản lý, khuyến khích sự tham gia của chính quyền địa phương và cộng đồng.
Thứ hai, đầu tư hạ tầng: Ưu tiên đầu tư xây dựng, nâng cấp hệ thống cấp nư??c tập trung cho các khu vực nông thôn chưa được tiếp cận với nư??c sạch. Tận dụng các nguồn lực trong nư??c và quốc tế để hỗ trợ kinh phí xây dựng cơ sở hạ tầng cấp nư??c. Khuyến khích ứng dụng công nghệ mới, tiết kiệm nư??c và thân thiện với môi trường.
Thứ ba, tăng cường hỗ trợ tài chính và kỹ thuật: Xây dựng các chương trình tín dụng ưu đãi dành cho các hộ gia đình ở nông thôn để cải thiện điều kiện nư??c sạch. Cung cấp các khóa đào tạo kỹ thuật cho đội ngũ quản lý và vận hành công trình cấp nư??c.
Thứ tư, khuyến khích xã hội hóa trong xây dựng hệ thống cấp nư??c: Tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tư nhân tham gia vào các dự án cung cấp nư??c sạch. Hỗ trợ các hợp tác xã và mô hình doanh nghiệp cộng đồng trong việc vận hành và duy trì các công trình cấp nư??c.
Thực hiện đồng bộ các nhóm giải pháp trên, Việt Nam chắc chắn sẽ đạt được mục tiêu nâng cao chất lượng nư??c sạch nông thôn, đưa Chương trình MTQG xây dựng NTM về đích với những kết quả ấn tương./.
Tài liệu tham khảo:
- Thủ tướng Chính phủ (2022), Quyết định số 318/QĐ-TTg ban hành Bộ Tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới và Bộ Tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021- 2025;
- Thủ tướng Chính phủ (2022), Quyết định 925/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình tăng cường bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm và cấp nư??c sạch nông thôn trong xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025;
- Cục Thủy Lợi - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (2024), Báo cáo kết quả công tác nư??c sạch nông thôn của tại Hội nghị toàn quốc công tác nư??c sạch nông thôn.
Ngọc Linh
Ứng dụng giải trí Roulette