Mỗi khi lên thành phố cao nguyên, chỉ cần rẽ vào một lối nhỏ bên hông thành phố, người ta đã có thể nhìn thấy một bản làng hầu như nguyên vẹn: Buôn Ako Dhong, còn gọi là buôn nhà ngói, nằm ngay đầu nguồn con suối Ea Nhon. Buôn trong lòng thành phố, cũng giống như làng trong phố ở Hà Nội. Những nhà sàn dài nằm lặng lẽ chờ đợi khách.

Có lẽ ai đã đến Buôn Ma Thuột cũng đều chỉ mong ngóng được đến Bản Ðôn, dù nằm cách thành phố gần 40 cây số. Tôi thuê một chiếc xe máy, tự đi. Không khí Bản Ðôn vui đáo để. Những chú voi chạy sầm sập trên con đường phủ đầy đất đỏ xuyên qua buôn, trên lưng cõng theo các du khách mặt tươi rói vì lần đầu trải nghiệm. Những ngôi nhà dài nguyên bản bán đồ lưu niệm và các bài thuốc bí truyền. Dòng Serepok đỏ ngầu và cây cầu treo bắc ngang qua những rễ cây lâu năm. Hoạt động vui nhất ở Bản Ðôn vẫn là đi cầu treo. Cây cầu dài gần cây số được kết bằng các vật liệu tre nứa bắt cố định trên bụi gừa cổ thụ với những rễ cây khổng lồ có tuổi đời cả thế kỷ bao trùm cả một héc-ta đất. Ði cầu treo, tôi thả chân trần để da thịt được tiếp xúc với những ống nứa mát lạnh đã bóng chân người. Phía bên kia là rừng đại ngàn Yok Don. Dòng Serepok đục ngầu nước đỏ bazan chảy ùng ục dưới cầu treo ấy đã từng là điểm giao thương quan trọng của ba nước Ðông Dương. Cũng vì thế mà cái ốc đảo trên sông Serepok này đã lọt vào mắt xanh của những người Lào đi ngược dòng để buôn bán. Họ ở lại và cùng người Ê Ðê gây dựng một buôn làng mới.

Hôm sau tôi đi hồ Lắk, rồi cuống quýt về cho kịp giờ tham quan Nhà đày Buôn Ma Thuột. Dường như tôi là người khách cuối cùng ở đó. Nắng chiều muộn thả ánh vàng vọt lên nóc nhà giam u ám và hàng rào thép gai. Có lẽ chăng tôi bị sốc khi bước vào một dãy nhà giam có thiết kế như một bộ phim kinh dị: Dãy hành lang tăm tối hẹp đến nỗi chỉ vừa cho một người đứng chạy dọc các phòng biệt giam không cửa sổ. Ngoài kia, nắng quái bắt đầu dọa nhập nhoạng, nhưng ví thử trời có nắng chang, thì bên ngoài là trời xanh, là mây, gió, còn bên trong, chỉ cách một bức tường, là địa ngục, nơi tù nhân bị mất tự do cả về thị giác.

Ðêm ấy, tôi cố gắng xua đi hình ảnh của nhà đày, để chỉ nghĩ về những chú voi có khuôn mặt vui nhộn ở Bản Ðôn, và cả con đường ngoại ô tuyệt đẹp đi lên hồ Lắk, một trong những con đường lãng mạn nhất dải đất hình chữ S. Và khi chạy xe trên lối dài bất tận ấy, bạn sẽ tan ra cùng với mây trời, bỏ lại sau lưng vùn vụt những cánh rừng cao-su xanh um và cỏ lau ngút ngàn, cả những cánh đồng cà-phê ngạt ngào mùi đồng nội. Khi xa xa kia đã mờ mờ một ngọn núi tím vô danh, bạn chỉ ước gì mình có thể buông tay lái mà nhắm mắt trước gió ngàn…